CHÙA THIÊN MỤ HUẾ

Chùa Thiên Mụ là một danh lam thắng cảnh vào bậc nhất của cố đô Huế. Chùa được xây trên đỉnh một ngọn đồi cao ngay bên bờ sông Hương đối diện vùng đất Long Thọ. Trước cửa chùa có tháp kiến trúc theo hình bát giác, một kiểu bố cục theo hình bát quái. Tháp này gồm có 6 tầng đều nhau nhưng càng lên cao thì diện tích lại được thu nhỏ lại. Mỗi tầng có một mái nhỏ chìa ra với những đường nét trang trí khá tinh vi, đều đặn và sinh động lạ thường. Mỗi mặt có một cửa cuốn khá lớn hình chữ nhật nhưng chung quanh có nhiều mô hình long nguyệt. Trên cùng là một mái nhỏ 8 cạnh. Chính giữa có trang trí một hình nậm rượu có mũi nhọn. Chung quanh có những mô hình vân vũ.

chùa thiên mụ huế

Truyền thuyết kể rằng, khi chúa Nguyễn Hoàng vào làm Trấn thủ xứ Thuận Hóa kiêm trấn thủ Quảng Nam, ông đã đích thân đi xem xét địa thế ở đây nhằm chuẩn bị cho mưu đồ mở mang cơ nghiệp, xây dựng giang sơn cho dòng họ Nguyễn sau này. Trong một lần rong ruổi vó ngựa dọc bờ sông Hương ngược lên đầu nguồn, ông bắt gặp một ngọn đồi nhỏ nhô lên bên dòng nước trong xanh uốn khúc, thế đất như hình một con rồng đang quay đầu nhìn lại, ngọn đồi này có tên là đồi Hà Khê.

Người dân địa phương cho biết, nơi đây ban đêm thường có một bà lão mặc áo đỏ quần lục xuất hiện trên đồi, nói với mọi người: “Rồi đây sẽ có một vị chân chúa đến lập chùa để tụ linh khí, làm bền long mạch, cho nước Nam hùng mạnh”. Vì thế, nơi đây còn được gọi là Thiên Mụ Sơn.

Cũng trong thời gian này, người dân địa phương kể rằng thường thấy một bà lão mặt áo đỏ quần lục xuất hiện trên đồi và nói với mọi người rằng: Rồi đây sẽ có một vị chân chúa đến xây chùa để tụ linh khí, làm bền long mạch cho nước Nam hùng mạnh. Chính vì thế, việc chúa Nguyễn Hoàng xây dựng chùa như bắt nhịp với lòng dân nên chúa rất được người dân ủng hộ.

Năm 1862, vì mong có con nối dõi, vua Tự Đức – vị vua thứ 4 của triều Nguyễn đã đổi tên chùa thành Linh Mụ, có nghĩa là Bà mụ linh thiêng vì sợ tên Thiên Mụ phạm đến Trời (Thiên có nghĩa là Trời). Tuy nhiên, sau năm 1869, người dân được sử dụng cả hai tên Thiên Mụ và Linh Mụ để gọi ngôi chùa.

Với sự đầu tư lớn, Thiên Mụ trở thành ngôi chùa đẹp nhất xứ Đàng trong thời đó và là một trong những địa điểm du lịch Huế vô cùng nổi tiếng. Năm 1788, triều Tây Sơn chọn chùa làm nơi đặt đàn Tế Đất. Dưới thời vua Thiệu Trị, vào khoảng năm 1844, chùa Thiên Mụ được xây dựng thêm một ngôi tháp bát giác có tên là Từ Nhân, sau đổi thành Phước Duyên. Tháp được xây ở trước chùa có chiều cao 21m, gồm 7 tầng và mỗi tầng đều có thờ tượng Phật, riêng tầng trên cùng có một pho tượng Phật bằng vàng. Đây là kiến trúc gắn liền với chùa Thiên Mụ.

Ngoài ra, vua Thiệu Trị còn cho xây dựng đình Hương Nguyện phía trước tháp. Trên nóc đình có đặt Pháp luân – bánh xe Phật pháp – biểu tượng của đạo Phật. Nhưng năm 1904, đình đã bị sụp đổ bởi một trần bão lớn. Đến năm 1907, vua Thành Thái cho xây dựng lại chùa nhưng quy mô không còn lớn như trước. Hiện nay, chùa Thiên Mụ nắm giữ hai kỷ lục Việt Nam là ngôi chùa có tấm bia thời Lê Trung Hưng lớn nhất và Tháp bát giác cổ cao nhất chùa. Ngoài ra, chùa cũng được xếp hạng vào danh sách 20 thắng cảnh của đất Thần Kinh và là điểm đến không thể thiếu trong các tour du lịch Huế.

Tháp Phước Duyên là một bểu tượng của chùa Thiên Mụ

Không chỉ nổi tiếng bởi kiến trúc cổ kính, uy nghiêm, chùa Thiên Mụ còn gắn liền với những câu chuyện tâm linh huyền bí. Khi chúa Nguyễn cai trị ở Đàng Trong, tư tưởng “cha mẹ đặt đâu con ngồi đó” vẫn còn bó chặt. Chuyện kể rằng, thời đó có một cô gái gia đình quan lại giàu có và chàng trai mồ côi, đói rách yêu nhau. Vì cha mẹ cấm cản, hai người đã rủ nhau đến bến thuyền Mụ (trước chùa Thiên Mụ) tự vẫn. Nhưng trớ trêu, khi người con trai chết thì người con gái dạt vào bờ và được người dân cứu sống. Nàng bị ép lấy một vị quan giàu có. Thời gian qua mau, cô gái dần quên đi mối tình xưa và vui sống cuộc đời vinh hoa phú quý. Oan hồn chàng trai dưới sông đợi người yêu mãi không thấy nên oán hận và nguyền tất cả những đôi trai gái nào yêu nhau đến chùa đều tan vỡ.

Tọa lạc bên bờ sông Hương thơ mộng, chùa Thiên mụ với kiến trúc cổ kính đã góp phần điểm tô cho bức tranh thiên nhiên nơi đây càng thêm duyên dáng, thi vị. Tiếng chuông chùa như linh hồn của Huế, vang vọng mãi trong dòng nước sông Hương chảy qua trước Kinh Thành, xuôi về cửa biển, đọng lại trong lòng khách phương xa khi đến Huế một nỗi niềm vương vấn chốn Thiền Kinh. Có lẽ vì thế mà du khách thập phương đã xem chùa Thiên Mụ như là một điểm đến trang nghiêm khó lòng mà bỏ qua được. Đúng như nhà thơ Quách Tấn đã viết về chùa Thiên Mụ rằng: “Những người phiền não trường danh lợi/ Đến đó thời lòng cũng phải khuây”.

Chùa Thiên Mụ như một chứng nhân lịch sử diễn ra trên đôi bờ sông Hương. Ngôi chùa vẫn luôn tồn tại trong tâm thức người dân Huế nói riêng và đời sống văn hóa người Việt Nam nói chung. Mặc dù không có nhiều tượng Phật như các chùa khác nhưng nhìn tổng quan, khuôn viên chùa như một cung điện, dinh thự của các bậc vua chúa, quan lại xứ Huế ngày xưa. Vãn cảnh chùa, du khách như đang đi vào không gian của trăm năm, thanh tịnh và thơ mộng. Khách bước qua khỏi cổng chùa đã thấy lòng lắng lại, tĩnh tâm, bỏ lại đằng sau những phiền muộn, lo âu.

Cùng với chùa Thiên Mụ, Huế còn có rất nhiều kiến trúc cổ kính và danh lam thắng cảnh xinh đẹp khác. Nếu muốn nhìn ngắm vẻ đẹp bãi biển Lăng Cô Huế, xuôi thuyền trên dòng sông Hương thơ mộng, đi dạo trên cầu Trường Tiền…